充分认识中国新型政党制度的优越性

百度 除了全景天窗以及后排独立空调外，7座车型多了第三排座椅，并采用了2+3+2的全车座椅布局。

Zatürre, pn?moni (?ngilizce: pneumonia) ya da batar, akci?erde g?rülen yang?lard?r. Klasik pn?monilerde, akci?erlerin hava ge?itlerindeki son b?lüm (terminal bron?ioller) ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. ?nterstisiyel pn?monilerde, hava kesecikleri (alveoller) aras?ndaki b?lmeler (alveol septumlar?) yo?unlukla etkilenen alanlard?r. Akci?erler günde 10.000 litre havay? süzer. Kan dola??m?na oksijen ta??yan solunum havas?yla birlikte ?ok say?da kat? ve s?v? partikül ile zararl? gazlar da akci?erlere ula??r. Solunum havas? i?indeki zararl? etkilere verilen tepkilerin büyük b?lümü canl? etkenlerden k?kenli infeksiyon hastal?klar?d?r (bakteriyel pn?moniler, virüs pn?monileri, mantar pn?monileri, parazitik pn?moni). Toksik gazlar?n ve s?v?lar?n büyük b?lümü “kimyasal pn?moniler” olarak nitelenir.

Her y?l, zatürre (pn?moni)yakla??k 450 milyon ki?iyi yani dünya toplam?n?n yüzde yedisini etkiler ve yakla??k 4 milyon ?lümle sonu?lan?r. Geli?mekte olan ülkelerde, ?ok ya?l?, ?ok gen? ve kronik hastalarda pn?moni, ?nde gelen ?lüm nedenlerindendir.

Belirtiler ve semptomlar

Semptom s?kl???
Semptom	S?kl?k
?ksürük	79-91%
Halsizlik	90%
Ate?	71-75%
Nefes darl???	67-75%
Balgam	60-65%
G??üs a?r?s?	39-49%

Bula??c? pn?moniye sahip ki?ilerde balgaml? ?ksürük ve ate? ile beraber titremeli ü?ümeler, nefes darl???, derin nefes esnas?nda ?iddetli veya saplan?c? türde g??üs a?r?s? ve artm?? solunum say?s? g?rülür. Ya?l?larda, konfüzyon en belirgin belirti olabilir. Be? ya??n alt?ndaki ?ocuklarda g?rülen belirgin bulgu ve belirtiler ate?, ?ksürük ve h?zl? veya gü? solumad?r.

Ate?, bir?ok di?er yayg?n hastal?kta da g?rüldü?ü i?in ?zgün de?ildir ve a??r seyirli hastal?k veya malnütrisyon sahibi ki?ilerde g?rülmeyebilir. Ayr?ca, ?ksürük iki aydan kü?ük ?ocuklarda ?o?unlukla g?rülmez. Daha ?iddetli bulgu ve belirtiler aras?nda morarma (siyanoz), azalm?? susuzluk, kas?lmalar, ?srarc? kusma, a??r? yüksek vücut ?s?s? veya azalm?? bilin? seviyesi bulunabilir.

Bakteriyel ve viral pn?monilerde de genellikle benzer belirtiler bulunur. Baz? nedenler klasik ancak spesifik olmayan klinik ?zellikler ile ili?kilendirilirler. Legionella kaynakl? pn?moni, kar?n a?r?s?, diyare veya konfüzyon ile ortaya ??karken, Streptococcus pneumonia kaynakl? pn?moni pas rengi balgam ile ili?kilendirilir ve Klebsiella kaynakl? pn?monide “ku?üzümü jeli” olarak tan?mlanan kanl? balgam g?rülebilir. Kanl? balgam (hemoptizi) tüberküloz, Gram-negatif pn?moni ve akci?er absesinin yan? s?ra daha yayg?n olarak akut bron?it hastalar?nda da ortaya ??kabilir. Mikoplazma pn?moni, boyundaki lenf bezlerinin ?i?mesi (lenfadenopati), eklem a?r?s? (artralji) veya bir orta kulak iltihab? (otitis media) ile ili?kili olarak ortaya ??kabilir. Viral pn?moni, bakteriyel pn?moniye oranla daha yayg?n olarak h?r?lt?l? solunum ortaya ??kar.

Türler ve Nedenler

Pn?moni Türleri

Toplum k?kenli (community-acquired) akut pn?moniler

• Streptococcus pneumonia
• Haemophilus influenza
• Moraxella catarrhalis
• Staphylococcus aureus
• Legionella pneumophilia
• Klebsiella
• Pseudomonas

Toplum k?kenli (community-acquired) atipik pn?moniler

• Virüsler (RSV, parainfluenza & influenza, adenovirus, corona)
• Mycoplasma
• Chlamydia

Hastane k?kenli (nozokomiyal) pn?moniler

Pn?moni
Bir g??üs r?ntgen filminde sa? akci?erde yerle?mi?, belirgin, kama ?ekilli bakteriyel pn?moni alan?..
Uzmanl?k	G??üs hastal?klar?, enfeksiyon hastal?klar?

• Gram-negatif basiller
• Staphlyococcus aureus

Aspirasyon pn?monileri

• A??z floras?n?n anaerobik bakterileri
• Amniyon s?v?s?
• Mide i?eri?i (Mendelson sendromu)
• Kimyasal maddeler (kat?, s?v?, gaz)

Kronik pn?moniler

• Nocardia
• Actinomyces
• Tüberküloz

Nekrotizan pn?moniler

• Anaerobik bakteriler
• Staphlyococcus aureus
• Klebsiella
• Streptococcus pyogenes

Pn?moni nedenleri

Akci?erlerin ?zgün bir savunma sistemi vard?r; ses tellerindeki kapanma refleksi, ?ksürük refleksi, s?v? (mukus) ve titrek tüylerin (silia) temizleyici etkisi, alveol makrofajlar?n?n fagozitozu ile bireyin ba????kl?k sisteminin gücü ?nemli fiziksel ve hücresel engellerdir.

Pn?monilerin olu?mas?nda 3 ?nemli fakt?r vard?r:

1. Akci?erlerin savunma sisteminin aksamas?,
2. Bireyin ba????kl?k sistemindeki aksamalar,
3. Etkenin gücü (bakteri/virüs say?s? ve virülans?; toksik maddenin yo?unlu?u).

Bu fakt?rlerin etkisi risk alt?ndaki insanlarda ?ok daha belirgindir.

Bula??c? pn?moninin ba?l?ca belirtileri

Risk fakt?rlerinin ba?l?calar? ?unlard?r:

• üst solunum yollar? infeksiyonlar?
• A??z-di?-bo?az infeksiyonlar?
• Kronik hastal?klar (KOAH, otoimmun hastal?klar, karaci?er hastal?klar?, vd)
• Akci?er ?demi
• Diabet
• Doku/organ nakli alanlar
• ?mmün yetmezlik sendromlar? (n?tropeniler, HIV infeksiyonu, lenfoma, l?semi)
• Bilin? kayb? (sarho?luk, genel anestezi, kafa travmas?)
• Reflekslerde azalma (n?rolojik sendromlar, n?ropatiler, fel?)
• Madde ba??ml?l??? (tütün, esrar, kokain)
• Ya? (ya?l?lar ve bebekler)

Etkenlerin giri? yollar?

• ?nhalasyon: Havada as?l? mikrop yüklü damlac?klar (damlac?k infeksiyonu - en s?k bula?ma yolu)
• Aspirasyon: üst solunum yollar?n?n veya a??z bo?lu?unun mikrop i?eren s?v?lar?n?n alt solunum yollar?na girmesi
• Bakteriyemi: vücuttaki bir infeksiyon oda??ndan kana giren mikroplar?n akci?erlere gelmesi
• Direkt yay?lma: kom?u dokulardaki bir infeksiyon oda??n?n akci?er dokusu i?ine ilerlemesi

Streptococcus pneumoniae bakterisi, pn?moninin yayg?n nedenlerinden biridir. elektron mikroskobu ile resimlenmi? Pn?mokok.

Akci?er ?nfeksiyonlar?n?n Nitelikleri

Solunum yollar?n?n infeksiyonlar?

• Bron?it
• Bron?iyolit

Akci?er parenkimi infeksiyonlar?

• Pn?moni (bronkopn?moni, lobar pn?moni)
• Akci?er absesi
• Tüberküloz (verem)

Bakteriyel Pn?moniler

?nfeksiyon Etkenleri ve Etki mekanizmalar?

Bakteriyel pn?monilerin olu?mas?nda, vücut-d??? (ekstrinsik) ve vücut-i?i (instrinsik) fakt?rler olduk?a ?nemlidir.

Vücut-d??? (ekstrinsik) fakt?rler (bakteriler): ?nhalasyon ve aspirasyon, en s?k g?rülen bula? yollar?d?r. Staphylococcus türleri, akci?erlere kan yolu (hematojen) ile gelir. Streptococcus pneumoniae, olgular?n yakla??k %50'sinde izole edilir. Haemophilus influenzae k?kenli pn?moniler tütün kullananlar ile KOAH ve ba????kl?k sistemi sorunlar? olanlarda g?rece s?kt?r. K. Pneumoniae, alkoliklerde, KOAH olanlarda ve diabetlilerde g?rülen, olduk?a k?tü gidi?li nekrotizan pn?moninin nedenidir. S. aureus pn?monisi olduk?a yayg?nd?r, Influenza A infeksiyonunun komplikasyonu olarak g?rülebilir; eroin ba??ml?lar?nda, hastanelerde damar yolu a??lanlarda ve protezi olan hastalarda, bakterinin kan yolu (hematojen) ile akci?erlere ula?mas?n?n sonucu ortaya ??kar. Gram-negatif bakteri pn?monileri, hastane infeksiyonu olarak ve ba????kl?k sistemi sorunu olanlarda g?rülür (Escherichia coli, Pseudomonas, Enterobacter ve Serratia ailesi ba?l?ca etkenlerdir). Baz? Streptococcus pneumoniae ve methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) gibi antibiyotiklere diren?li bakteri infeksiyonlar? yayg?nla?maktad?r.

Vücut-i?i fakt?rler (instrinsik) fakt?rler: Pn?monilerin patofizyolojisinde vücut-i?i fakt?rler (instrinsik) fakt?rler olduk?a ?nemlidir.

• ?ksürük refleksinin ?al??amamas? (bakteri i?eren a??z, burun ve bo?az salg?s?n?n solunum yollar?na ka?mas?): Zehirlenme, fel?, sarho?luk, anestezi ve endotrakeal intübasyon durumlar?nda
• ?naktivite (uzun süreli yatalak kalma)
• Kronik hastal?klar: KOAH (bron?it, emfizem, bron?iektazi, astma), ootoimmun hastal?klar, karaci?er hastal?klar?
• Kanserler: Lenfoma, l?semi, multipl myeloma, vb
• Tütün duman?: Yerel vücut direncini azaltma, karbonmonoksidin toksik etkisi
• Mide i?eri?i aspirasyonu (mide asidinin solunum yollar?na ka?mas?; Mendelson sendromu): epilepsi, sarho?luk, fel?, anestezi, gebelik

  

  Bronkopn?moni: Akci?erin tüm loblar?nda yamalar bi?iminde yang?sal infitrasyon.

• Antikor üretimi bozukluklar? (agammaglobulinemi ve hipogammaglobulinemi, multipl myeloma, l?semi, lenfoma, HIV infeksiyonu)
• Kompleman sistemi yetersizli?i
• Dalak yoklu?u (asplenia, splenektomi)
• Solunum sisteminin akut virüs infeksiyonlar? (influenza virüsü)

Klinikopatolojik Türler

Bronkopn?moni

Ba?l?ca etkenler Streptokok, Stafilokok ve H. Influenza'd?r.Risk fakt?rlerini ta??yan prematüre bebeklerde, ?ocuklarda ve ya?l?larda g?rece s?kt?r. Streptococcus pneumoniae toksinleri ve üreme yetenekleriyle etkilidir. Bakteri, ?evresini ku?atan kapsül ile fagositlerden korunurlar. A??z-bo?az (orofarinks) dokular? hastal?k etkeninin ilk ?o?alma yeridir. Bakteri ?o?almas?yla birlikte 5-8 gün i?inde ba????kl?k sistemi aktifle?ir; antikor ve kompleman sisteminin ?abas?yla infeksiyon kontrol alt?na al?nabilirse ate? dü?er. Risk fakt?rlerinin varl???nda infeksiyon gerileyemez ve pn?moniye d?nü?ür.

Bronkopn?moni, akci?erlerin farkl? loblar?nda yamalar bi?iminde olu?an eksüdasyon ile karakterizedir; genellikle iki tarafl?d?r ve ?o?u kez akci?erlerin alt loblar?nda yo?unla??r. ?rinli (süpüratif) eksüda bron?iollerden ba?layarak ?evresindeki alveollere yay?l?r. Lezyonlar kü?ük yamalar bi?imindedir. Absele?me alanlar?na ve abselerin plevraya fistülle?mesine (empiyem) rastlanabilir. Tedavisi ya da ba????kl?k sistemi yetersiz kalan hastalarda sepsis ve septik ?ok geli?ebilir.

Lobar pn?moni

Olgular?n yakla??k %95'inde etken Strep. pneumoniae (1,3,7, 2)'dir. Akci?er loblar?ndan biri tümüyle etkileyen fibrinli-irinli (fibrinosüpütatif) bir yang? saptan?r. Antibiyotik tedavisi olduk?a etkindir. Tedavi g?rmeyen hastalarda lobar pn?moni 4 evre g?sterir:

1.Evre - Hiperemi ve ?dem (1-2. Günler): Etkilenen akci?er lobu k?rm?z? ve a??rla?m??t?r. Mikroskopik incelemede, damarlar eitrositlerle doludur (hiperemi). Akci?er alveollerine ?dem s?v?s? ??k??? vard?r. ?ok say?daki bakteri kümeleri aras?nda az say?da l?kosit (n?trofil polimorf) g?rülür.

Lobar pn?moni: Yang?, akci?erin tek lobundad?r.

2.Evre - K?rm?z? hepatizasyon (2-4. Günler): Etkilenen akci?er lobu koyu k?rm?z? renklidir. Yüzeyi kuru ve beneklidir. G?rünü?ü ve k?vam? karaci?ere benzer. Mikroskopik incelemede, hiperemi artm??t?r, alveol bo?luklar?nda eritrositler, fibrin ve n?trofil polimorf kümeleri vard?r (akci?erin k?vam?n?n ve renginin karaci?ere benzemesinin nedeni alveollerin eksüda ile dolmas?d?r).

3.Evre - Gri hepatizasyon (4-8. Günler): Akci?er lobunun kat?la?m?? durumu sürmektedir, ancak renk solmaya ve grile?meye ba?lam??t?r; renk de?i?ikli?inin nedeni hipereminin gerilemesidir. Alveol bo?luklar? fibrin ve l?kositlerle doludur, eritrosit say?s? ?ok azalm??t?r.

4.Evre- Rezolüsyon (1-3. haftalar): Etkilenen akci?er lobunun rengi ve k?vam? normale d?nmektedir. Alveol bo?luklar?ndaki n?trofil polimorflar enzimleriyle bakterileri par?alam??t?r; eksüda ve bakteri art?klar? bol ve sar? renkli balgamla (?ksürükle) d??ar? at?l?r. Eksüdan?n at?lamayan b?lümü makrofajlar taraf?ndan fagosite edilir. Kü?ük eksüda art?klar? (varsa), nedbe dokusuna d?nü?ür.

Bakteriyel Pn?monileri Komplikasyonlar?

• Akut solunum yetmezli?i sendromu
• Süperinfeksiyon (Gram-negatif bakteri eklenmesi)
• Akci?er dokusu y?k?m? ve bron?iektazi
• Kronikle?me (eksüdan?n temizlenememesi ve organizasyonu)
• Absele?me
• Absenin plevraya fistülle?mesi (empiyem)
• Pyemi ve sepsis
• Solunum yetmezli?i

Virüs Pn?monileri

Virüsler, pn?moni vakalar?n?n yeti?kinlerde yakla??k ü?te birinin ve ?ocuklarda %15'inin sebebidir. Yayg?n bula?t?r?c? ajanlar aras?nda rinovirüsler, koronavirüsler, influenza virüsü, Respiratory syncytial virus (RSV), adenovirüs ve parainfluenza bulunur. Herpes simplex virüsü, yenido?anlar, kanserli ki?iler, transplant al?c?lar? ve ciddi yan?klara sahip ki?iler gibi gruplar d???nda nadiren pn?moniye neden olur. Organ nakli uygulanan veya ba????kl?k yetmezli?i olan ki?iler yüksek oranda sitomegalovirüs (CMV) pn?moni g?sterir. Viral enfeksiyonlara sahip ki?iler, ?zellikle di?er sa?l?k sorunlar? mevcut oldu?unda, ikinci olarak Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus veya Haemophilus influenzae bakterisi ile enfekte olabilir. Farkl? virüsler y?l?n farkl? d?nemlerinde ?o?unlukta olur. ?rne?in, influenza d?neminde influenza tüm viral vakalar?n yar?s?ndan fazlas?n?n nedeni olabilir. Son y?llarda Hantavirus ve koronavirüs (SARS, COVID-19) salg?nlar? g?rülmektedir; son aylardaki COVID-19 salg?n? pandemi niteli?i kazanm??t?r.

Virüsler akci?ere birka? farkl? yoldan bula?abilir; damlac?k yoluyla ya da enfekte parmaklarla a??z-burun-g?z ?evresine dokunmak bula?ta ?ok ?nemlidir. üst solunum yollar?na giren virüsler bir süre sonra akci?er alveollerine dek ilerleyebilirler. K?zam?k ve herpes simpleks (u?uk) gibi baz? virüsler akci?erlere kan yoluyla (viremi) ula?abilir. Akci?erde de?i?en düzeylerde hücre ?lümüne ba?lar; ba????kl?k sistemi infeksiyona cevap verdi?inde daha fazla akci?er hasar? meydana gelebilir. Bir?ok virüs akci?erlere zarar vermenin yan? s?ra e?zamanl? olarak di?er organlar? da etkiler ve b?ylece vücudun i?levlerini bozar; bakteriyel infeksiyonlara kar?? diren? azal?r ve sekonder bakteriyel pn?moni geli?ebilir.

?nterstisiyel Pn?moni (atipik virüs pn?monisi)

Gü?lü solunum s?k?nt?s?yla ?lüme neden olabilen bir pn?moni türüdür. ?ocuklardaki infeksiyonlar genellikle yaln?zca virüslerle ortaya ??kar. Eri?kinlerde, virüs ve bakteri birlikte etkilidir. Kronik hastal??? olanlar ve ba????kl?k sistemi sorunlar? bulunanlarda, tipik virüs pn?monisi riski yüksektir. Adenovirus, Influenza A ve B, Parainfluenza, Respiratory syncytial virüs (RSV) pn?monilerinin bir b?lümü hastane infeksiyonu (nozokomiyal infeksiyon) olarak ortaya ??kar.

Virüs pn?monilerinin bir b?lümü akci?ere ?zgü bir infeksiyon hastal??? olabildi?i gibi, sistemik bir virüs infeksiyonun par?as? da olabilir. Buna g?re; akci?ere ?zgü infeksiyona neden olan virüslerdir. ?nfluenza virüsü tip A ve B, RSV, adenovirus, parainfluenza virus, rhinovirus, hantavirus ve CMV akci?ere ?zgü bir infeksiyon hastal??? yapan virüslerdir. Akci?er etkilenmesine neden olan sistemik infeksiyon hastal???na neden olan virüsler ?unlard?r: Paramyxovirus species (k?zam?k), herpes virüsler (varicella-zoster virus, Epstein-Barr virus, CMV, herpes simplex virüs).

Patoloji: Tek ya da her iki akci?er etkilenebilir. Lezyonlar yama bi?imindedir. Yang?sal infiltrasyon alveol duvarlar?ndad?r (septumlarda); ?dem, lenfosit, plazma hücreleri ve histiositler bulunur. Gü?lü olgularda alveol duvarlar?nda par?alanmalar ve hyalin membran ad? verilen bir maddenin birikmesi g?rülür.  

Respiratory syncytial virus (RSV) infeksiyonu

Bebeklerde s?k g?rülen bir infeksiyon hastal???d?r. ?leri ya?lardaki olgular?n ?o?u üst solunum yolu infeksiyonudur. Bebeklerdeki infeksiyon bron?iolit ve pn?moni bulgular?yla ortaya ??kar. Do?umdan sonraki ilk y?l i?inde RSV bron?ioliti ge?iren bebeklerde astma riski yüksektir. Pn?moniye dek ilerleyebilen RSV infeksiyonlar?ndaki risk fakt?rleri ?unlard?r:

• 6 ayl?ktan kü?ük bebekler
• Prematüre do?anlar
• Anne sütü eksikli?i
• Konjenital kalp hastal???
• ?mmun yetmezlik sendromlar?
• KOAH ve sigara (aktif/pasif)
• Sosyoekonomik gü?süzlük
• Kalabal?k ortamlar

Virüsün en ?nemli etkisi, infeksiyon sürecinde ortaya ??kan yang?sal tepkilerin solunum yollar?nda neden oldu?u doku zararlar?d?r. Doku zararlar?na neden olan kimyasal maddeler ba????kl?k sisteminin üretti?i medyat?rlerdir. RSV, solunum sistemindeki fiziksel engellerin (mukus, silia, fagositoz, vb) i?levlerini bozarak bakteri infeksiyonlar?na uygun ortam?n haz?rlanmas?na neden olur.

Influenza virüsü

Eri?kinlerde en s?k g?rülen virüs pn?monisidir. ?nfluenza virüsünün A, B ve C tipleri ?ne ??kar.

• Influenza tip A: Eri?kinlerde s?kt?r. Epidemi ve pandemi yapar. Mutasyonu kolayd?r. ?iftlik hayvanlar?n? kullanarak ?o?al?r ve insanlara ge?er.
• Influenza tip B: ?nsanlar?n toplu halde bulunduklar? yerlerde (okullar, k??lalar, e?lence yerleri, aasans?rler) yay?l?rlar.
• Influenza tip C: Seyrek g?rülen (sporadik) infeksiyon hastal??? yaparlar.

Parainfluenza virüsü

Bebeklerde pn?moni yapar. Eri?kinlerdeki infeksiyonlar hafif?e atlat?l?r. 6 ayl?ktan kü?ük bebeklerde alt solunum yollar?n? ve akci?eri etkileyen ?nemli bir virüstür (RSV'den sonra 2.s?ray? al?r).

Adenovirus

Farkl? tipleri olan virüsün 7.tipi, bebeklerde bron?iolit ve pn?moni nedenidir. 4. ve 7. tipler k??lalarda ve yat?l? okullarda salg?n olu?turur; buralardaki atipik pn?monilerin ?'si adenovirüs k?kenlidir. 6 ayl?ktan kü?ük bebeklerde ve immun sistem sorunlar? olan eri?kinlerdeki pn?monilerin gidi?i a??rd?r.

Paramyxovirus

A??lanmam?? ?ocuklarda ve eri?kinlerdeki k?zam?k hastal???n?n neden olur. Hastalar?n %5'inde ?lüme neden olabilen pn?moni geli?ebilir.

Herpes Virüs ?nfeksiyonlar?

Herpes virüs infeksiyonlar?nda pn?moni komplikasyonu g?rülebilmektedir.

• Sitomegalovirüs (CMV): Ba????kl?k sistem sorunlar? olan hastalardaki pn?monilerin ?nemli nedenlerinden biridir. ?zellikle transplantasyon ge?irenlerde ve HIV s?k g?rülen ??karc? etken infeksiyon hastal??? etkenlerinden biridir. CMV'nin ba????kl?k sistemi üzerindeki olumsuz etkisi ba?kaca komplikasyonlara da neden olur; hastalar?n ?'ü kaybedilir.
• Varicella-zoster virüsü (VZV): Ba????kl?k sistem sorunlar? olan ?ocuklarda ve eri?kinlerde zona hastal???na neden olur, atipik virüs pn?monisi komplikasyonu g?rülebilir.
• Herpes simplex virüs (HSV): U?uk ge?irenlerde pn?moni ve beyinde nekrotik lezyonlara neden olabilir.
• Epstein-Barr virüsü (EBV): ?nfeksiy?z mononükeozis hastal???n?n ve baz? kanserlerin nedeni olan EBV, pn?moni de yapabilmektedir.

Virüs pn?monilerinin komplikasyonlar?

• Akci?er ?demi
• Akut solunum yetmezli?i sendromu
• Akci?erde fibrozis (restriktif akci?er hastal???)
• Bakteri infeksiyon eklenmesi
• Reye sendromu

Mantar Pn?monileri

Mantar pn?monisi yayg?n de?ildir ancak AIDS, ba????kl?k sistemini bask?lay?c? ila?lar veya di?er t?bbi sorunlar nedeniyle zay?flam?? ba????kl?k sistemine sahip ki?ilerde daha yayg?n olarak ortaya ??kabilir. Genellikle Histoplasma capsulatum, bsoyad?omi?es, Cryptococcus neoformans, Pneumocystis jiroveci ve Coccidioides immitisten kaynaklan?r. Histoplasmosis en ?ok Mississippi River havzas?nda ve coccidioidomycosis ise en ?ok Amerika'n?n Güneybat?s?nda yayg?nd?r. Toplumda artan seyahat ve ba????kl?k sistemini bask?lay?c? tedavi oranlar? nedeniyle 20. yüzy?l?n?n ikinci yar?s?nda vaka say?s? art?? g?stermi?tir.

?o?u subtropikal/tropikal y?relerde etkili olan mantarlar?n (Histoplasma capsulatum, Coccidioides immitis, Blastomyces dermatitidis, Paracoccidioides brasiliensis) neden oldu?u pn?moniler Türkiye'de seyrek g?rülen infeksiyon hastal?klar?ndand?r. Buna kar??n, Candida, Aspergillus ve Mucor türleri ile Cryptococcus neoformans edinsel ya da do?umsal immun sistem yetmezli?i hastalar?nda s?k?a g?rülür.

Etkenlerin bula?ma yollar?

• Hayvan d??k?lar? (?zellikle ku?, yarasa, kemirgen)
• Laboratuvar ortam? (C. immitis ?al??anlar?nda)
• Ortam tozlar?ndan (immun yetmezlik sendromu hastalar?nda ??karc? infeksiyon nedeni olarak)

Patoloji: H. capsulatum ve C. immitis olgular?nda, ortalar?nda nekrozla?ma g?rülen granülomat?z tepkilerdeki makrofajlar i?inde hastal?k etkeni olan mantar g?rülür. Aspergillus ve Mucor lezyonlar?nda yang? alanlar?ndaki hücreler aras?nda mantar hifeleri vard?r. Candida türlerinde, mantar hifeleri yang? y?resindeki hücreler taraf?ndan fagosite edilmi?tir.

Komplikasyon: Damar invazyonu yaparak kan ak?m?na giren etkenler sistemik yay?lma g?sterirler (septik embolizm). Damar ?eperlerinin y?rt?lmas? ile a??zdan kan gelebilir (hemoptizi). ?zellikle Mucor türleri, üst solunum yollar?n? etkilerken damakta perforasyon yapar, ven?z dola??m ile beyine ula?abilir. Akci?er lezyonlar? plevraya, trakea lezyonlar? ?zofagusa fistülle?ebilir. Kronikle?en olgularda (?zellikle histoplasmosis) mediastende fibrozis geli?ir, bron?larda kire?lenmi? mantar kolonileri olu?abilir. Mediastendeki fibrozis kalp kesesini de etkileyebilir.

Parazitik Pn?moniler

Toxoplasma gondii, Strongyloides stercoralis, Ascaris lumbricoidesve Plasmodium malariaedahil olmak üzere ?e?itli parazitler akci?erleri etkileyebilir; vücuda genellikle do?rudan temas, yutma veya ta??y?c? bir ha?ere ile girerler. Paragonimus westermani haricinde ?o?u parazit, akci?erleri belirli bir bi?imde etkilemez ancak di?er alanlara ikincil olarak akci?erlere de bula??r. Ascaris ve Strongyloides gibi baz? parazitler, eozinofilik pn?moni ile sonu?lanabilecek gü?lü bir eozinofilik reaksiyonu stimüle eder. Geli?mi? dünyada bu infeksiyonlar en ?ok seyahatten d?nen ki?ilerde veya g??menlerde yayg?nd?r. Bu infeksiyonlar dünyaca en ?ok ba????kl?k yetmezli?i olan ki?ilerde yayg?nd?r.

?diopatik Pn?moniler

?diopatik pn?moniler nedeni bilkinmeyen ve bula??c? olmayan pn?monilerdir. Bir b?lümü ?nceki bir akut pn?moni tablosunun sekeli olabilir, ?o?u kez restriktif akci?er hastal??? ile sonlan?rlar

Bronchiolitis Obliterans (Organizing Pneumonia)

Bron?iyollerin i?inde zamanla nedbe dokusuna de?i?erek t?kanmaya (obliterasyon) neden olan granülasyon dokusunun olu?mas?yla karakterize bir kronik pn?moni türüdür (t?kay?c? bron?iolit). Olgular?n ?’sinde neden anla??lamaz (bronchiolitis obliterans organizing pneumonia; BOOP), bir b?lümü ise bron?iyolit komponenti olan akut pn?monilerin kronikle?mesidir. Nedeni bilinen olgularda radyoterapi, infeksiyon hastal?klar?, ila?lar ve kimyasal maddelerin etkisi ?nemlidir.

• Radyoterapi: Akci?er kanseri ve meme kanseri tedavisi i?in uygulanan radyotrapi radyasyon alan? taraf?nda ya da kar?? taraftaki akci?erde bronchiolitis obliterans geli?mesine neden olabilir.
• ?nfeksiyon hastal?klar?: akci?er transp?lantasyonu ge?irenlerde Coxiella burnetii, Pseudomonas aeruginosa, Mycoplasma türleri, human herpesvirus 7 pn?monileri ve karaci?er transplantasyonu sonras?nda g?rülebilen Pneumocystis jiroveci pn?monisi kronikle?erek bronchiolitis obliterans’a d?nü?ebilir. Ayr?ca influenza A virüsü, k?zam?k, parvovirus B19, HIV, Chlamydia türleri, Plasmodium vivax ve Plasmodium malariae infeksiyonlar?nda benzer türde kronikle?meler saptanabilir.
• ?la?lar: Minocycline, cephalosporin, acebutolol, sulfasalazine, mesalazine, bucillamine, interferon beta-1a, nitrofurantoin, amiodarone, ticlopidin,; carbamazepin,; phenytoin, sotalol, iv cyclophosphamide; anthracycline gibi ila?lar?n yan etkilerinden biri de akci?erlerin etkilenmesidir.
• Kimyasal maddeler: Aerosol boyalar, tekstil ve naylon i??ili?i maddeleri, kokain, duman solumak t?kay?c? bron?iolite yol a?abilir.
• Kollagen (otoimmun) hastal?klar: Romatoid artrit, Sj?gren sendromu, ankylosing spondylitis, polymyositis-dermatomyositis, Beh?et hastal???, Wegener granulomatosis, ülseratif kolit, Crohn hastal???, generalize sistemik sklekroz, SLE, primer biliyer siroz ve tiroiditlerde bronchiolitis obliterans bulgusu olabilir.
• Ba????kl?k sistemi sorunlar?: Kemik ili?i k?k hücre transplantasyonu, b?brek transplantasyonu, koroner bypass operasyonu, l?semi, lenfoma, ?ocuklar?n myelodisplastik sendromlar?, büyük operasyonlar, ?nceki pn?moniler, akut solunum gü?lü?ü sendromu ve AIDS, bronchiolitis obliterans olu?mas? i?in risk fakt?rü olu?tururlar.

Bronchiolitis obliterans organizing pneumonia (BOOP; Cryptogenic organizing pneumonia; COP)

Bron?iolleri ve ?evre alveolleri etkileyen, yo?un ba? dokusu art???n?n (fibrosing) g?rüldü?ü bir kronik pn?moni türüdür. Bron?iol bo?luklar?ndaki poliplere benzeyen granülasyon dokusu (Masson cisimcikleri) zamanla alveol bo?luklar?na dek ilerleyici e?ilim g?sterir. BOOP tablosunun ba?l?ca nedenleri ?unlard?r:

• Akci?er infeksiyonlar?
• Kronikle?en akci?er ?demi
• Bron? obstrüksiyonlar?
• Aspirasyon pn?monileri
• A??r? duyarl?l?k reaksiyonlar?
• Transplantasyon sonras? akci?er komplikasyonlar?
• ?nhalasyon pn?monileri (toksik gazlar)
• ?la? etkileri
• Otoimmun hastal?klar (SLE, romatoid artrit, dermatomyozit)

?nterstisiyel Pn?moni (Usual Interstitial Pneumonia-UIP)

?nterstisiyel Pn?moni olgular?n?, kronik interstisiyel pn?moni ya da idiopatik pulmoner fibrozis olarak tan?mayan ara?t?rmac?lar vard?r. ?nterstisiyel pn?monilerin en s?k g?rülenlerindendir. Hastalar, orta ya?l? erkeklerdir. ?o?unun nedeni bilinmemektedir. Az say?da olguda saptanan etyolojik fakt?rler ?unlard?r:

• Solunum sisteminin virüs k?kenli yang?lar?
• N?rofibromatozis
• Hermansky-Pudlak sendromu
• Otoimmun hastalklar: Sistemik skleroz, romatoid artrit
• Uzun süreli ila? kullan?m?: Antibiyotik (nitrofurantoin), antiaritmik (amiodarone)
• Asbestosis

Akci?erler fibrozis nedeniyle kü?ülmü?tür. Alt loblar?n etkilenmesi daha belirgindir. Yo?un fibrozis alanlar? i?inde lenfosit kümelerine rastlan?r. Eski olgularda “bal pete?i” g?rünümü saptan?r. Damarlar kal?nla?m??t?r. Bu bulgular, pulmoner hipertansiyona ve cor pulmonale geli?mesine neden olur.

Alveolar proteinozis

Bron?iyollar ve alveol lümenleri sürfaktan niteli?inde lipoproteinsi madde (granüler nitelikte eozinofil madde) materyal birikir. Temel sorun, makrofajlardaki defektlerdir. Ba?l?ca nedeleri ba????kl?k sisteminde aksakl?k, hematolojik kanserler, solunum sistemi infeksiyonlar?, inorganik tozlar?n solunmas?d?r.

?mmun Yetmezlik Sendromlar?ndaki Pn?moniler

Konjenital immu yetmezlik sendromlar?n?n yan? s?ra HIV infeksiyonu, immunosüressif tedaviler ve organ transplantasyonlar? ??karc? etkenlerin neden oldu?u pn?monilerin en s?k g?rüldü?ü ba????kl?k sistemi yetmezlikleridir. Bu hastalarda g?rülen pn?monilerde en ?nemli canl? etkenler ?unlard?r: Pneumocystis jiroveci (HIV infeksiyonunda), Gram-negatif basiller, Staphylococcus türleri, mantarlar (Aspergillus, Candida), Nocardia, Streptococcus pneumoniae, Cytomegalovirus (CMV), Legionella, Mycobacterium avium-intracellulare.

Komplikasyonlar

• Pn?motoraks
• Solunum s?k?nt?s? sendromu
• Süperinfeksiyonlar
• Plevral effüzyon
• Empiyem

Konjenital Pn?moniler

Do?umdan sonraki ilk 24 saat i?inde geli?en pn?monilerdir. Bebe?in do?umda steril olan solunum yollar? anneden ve ?evreden gelen bakterilerle kirlenir. Ancak, 24 saat i?inde geli?en pn?moniler ?zellikle endotrakeal intübasyon yapan bebeklerde geli?ir. Bu giri?ime ek olarak uygulanan yüksek konsantrasyonlu bas?n?l? oksijen verilmesi ?rtücü mukozan?n bütünlü?ünü bozdu?u gibi silia sisteminin i?levlerini de olumsuz etkiler.

Konjenital pn?monilerin 3 tipi vard?r: (1) Ger?ek konjenital pn?moniler, (2) Do?um s?ras?nda olu?anlar, (3) Do?um sonras? (postnatal) konjenital pn?moniler:

• 1. Ger?ek konjenital pn?moni: Do?um ?ncesinde ba?lam?? ve do?um s?ras?nda devam eden pn?monilerdir. Pn?moniye neden olan etkenler anneden bebe?e kan yoluyla (annedeki bakteriyemi ya da sepsis) ya da bebe?in enfekte amnion s?v?s?n? yutmas?yla olu?ur. CVM, Treponema pallidum (pneumonia alba), Toxoplasma gondii infeksiyonlar?nda saptan?r. Pneumonia alba ile do?an konjenital sifilisli bebe?in ekleri inceledi?inde, büyük bir plasenta, kal?n ve nekrozlu bir g?bek kordonu ?zgün bulgulard?r.
• 2. ?ntrapartum pn?moni: Do?um s?ras?nda, bebe?in enfekte do?um kanal?ndan yollar?ndan ge?erken ald??? mikroplar?n neden oldu?u pn?monilerdir (?rne?in, Chlamydia; Genital herpes).
• 3. Postnatal pn?moni: Belirtileri do?umdan 24 saat sonra beliren pn?monilerdir (bu süre 2 haftaya kadar uzayabilir); bir b?lümü ?nceki pn?monilerin ortaya ??kmas?yla a??klan?r. ?teki olas?l?klar, canl? etkenlerin bebekte do?um s?ras?nda olu?an yaralardan kan veya lenf yoluyla yay?lan mikroplardan ya da tüple beslenme zorunlulu?u olanlarda akci?erlere ka?an besleyici s?v?lardan kaynaklanmas?d?r.

Patoloji: Akci?erlerde yayg?n, yamalar bi?iminde ya da s?n?rl? bir alandan olu?an kat?la?m?? odaklar vard?r. Akci?erlerin i?inde ve yüzeyinde kanamalar olabilir. Bron?iollerde ve alveollerde kanl?-ser?z ya da irinli-ser?z bir s?v? bulunabilir. Plevra etkilenmesi olabilir. Mikroskopla incelendi?inde, erken d?nemde makrofajlar ve lenfositler, ileri d?nemlerde polimorf l?kositler ve mikroplar g?rülür. Akci?er dokusu yer yer büzü?mü?tür. Hipereminin yan? s?ra bron?iollerde ve alveollerde kanamalar bulunabilir.

Kimyasal pn?moniler

Kimyasal tozlar, s?v?lar ve gazlar?n toksik etkilerinin neden oldu?u pn?monilerdir. Bu maddelerin bir b?lümü yaln?zca akci?erleri etkilerken, baz?lar? sistemik etki g?sterir. Tar?m ila?lar?, fosil yak?tlar? duman? (karbonmonoksid), toksik gazlar (amonyak, klor, fosgen), havuz temizlik maddeleri kimyasal pn?moniye neden olan ba?l?ca maddelerdir. Akut solunum yetmezli?i ile ba?layan tablonun gidi?i, maddenin yo?unlu?u ve tedaviye ba?lama süresiyle orant?l? olarak belirlenir.

Aspirasyon ve ?nhalasyon Pn?monisi

Kimyasal maddelerin (toz, gaz, s?v?), bakteri i?eren a??z-bo?az s?v?lar?n?n ve mide i?eri?inin solunum yollar?ndan ge?erek akci?erlere ula?mas?yla ortaya ??karlar. Ba?l?calar?:

• Ya? aspirasyonu: Ya? i?eren s?v?lar?n solunum yollar?na girmesiyle g?rülen lipid/lipoid pn?monileridir.
• Organik tozlar: Antijenik yap?lar?yla a??r? duyarl?l?k tepkisine neden olan maddelerin tozlar?n?n neden oldu?u pn?monilerdir (hipersensitivite pn?monisi)
• ?norganik tanecikler: Silisyum, asbestos, ?inko, talk, berilyum partikülleriyle olu?an pn?monilerdir.
• Kimyasal buharlar?n inhalasyonu: Asid buharlar? (sülfürik asid, hidroklorik asid, metil izosiyanat) ?nce akci?er ?demine, uzarsa pn?moniye neden olur.
• Toksik gaz inhalasyonu: Oksijen, amonyak, karbonmonoksid, klor, azot dioksid pn?moniye neden olan ?nemli gazlard?r.

Mendelson sendromu: Mide i?eri?inin solunum yollar?na girerek akci?erlere ula?mas? (aspirasyonu) olgusudur. Yo?un aspirasyonlarda mide asidinin neden oldu?u kimyasal bir pn?moni geli?ir.  ?zellikle, genel anestezi ve gebelik kusmalar?nda s?k?a rastlan?r. Ayr?ca, ?ksürük refleksinin kayboldu?u bilin? kayb? ko?ullar?nda ortaya ??kar; alkol (sarho?luk), a??r? doz yat??t?r?c? ila?lar (sedatifler), epilepsi n?betleri, fel?, kafa travmas? ?rnekleri verilebilir. Bilin? kayb? olmaks?z?n ortaya ??kan aspirasyonlarda n?rolojik hastal?klar (myasthenia gravis, multipl skleroz, demans, vb), reflü, yutma gü?lükleri (yemek borusu patolojileri, nazogastrik tüp uygulamas?), endoskopi, bronkoskopi, zorlamal? kusmalar ba?l?ca risk fakt?rleridir.

Bakteriyel pn?moniler: Bakteri i?eren partiküllerin solunum yollar?na ka?mas?yla olu?an pn?monilerdir. ?rneklerden biri, a??z-bo?az floras?na hastane ko?ullar?ndan kat?lan gram-negatif bakterilerin ve stafilokoklar?n neden oldu?u infeksiyonlard?r. Bir ba?ka ?rnek di? hastal?klar?nda g?rülenidir; gangrenli di? tedavisi s?ras?nda solunum yollar?na ka?an bakterili partiküller gangrenli pn?moniye yol a?abilir. ?ksürük refleksinin ger?ekle?emedi?i bilin? kayb? ko?ullar?nda (sarho?luk, kafa travmas?, anestezi, vb), a??z-bo?az (orofaringeal) s?v?s? i?erisinde bulunan anaerobik bakterilerin solunum yollar?na girmesiyle pn?moniler olu?abilmektedir.

Eozinofilik pn?moni

Akci?erlerde eozinofil l?kositlerin yay?lmas?yla ortaya ??kar; alveol bo?luklar?nda ?dem ve eozinofil l?kositler g?rülür. Primer tipinin nedeni bilinmemektedir. Sekonder eozinofilik pn?moniler, parazit (Ascaris lumbricoides, Strongyloides stercoralis) hastal?klar?nda ve baz? ila?lar?n (amiodarone, nitrofurantoin) etkisiyle ortaya ??kabilir.

Tan?

Pn?moni tan?s? genellikle fiziksel belirti ve akci?er r?ntgeni bile?imine dayanarak konur. Bununla birlikte, altta yatan nedenin do?rulanmas? gü? olabilir ?ünkü bakterilere dayal? olan ve olmayan k?keni birbirinden ay?rt edebilen ay?r?c? bir test bulunmamaktad?r. Dünya Sa?l?k ?rgütü ?ocuklarda g?rülen pn?moniyi klinik olarak ?ksürük ya da solunum gü?lü?ü ve h?zl? solunum h?z?, g??sün i?eri ?ekilmesi veya azalm?? bilin? düzeyine dayanarak tan?mlam??t?r; h?zl? solunum h?z? 2 ayl?ktan kü?ük ?ocuklarda dakikada 60 soluktan daha fazlas?, 2 ay ila 1 ya? aras? ?ocuklarda dakikada 50 soluk veya 1 ila 5 ya? aras? ?ocuklarda dakikada 40 soluktan fazlas? olarak tan?mlanm??t?r. ?ocuklarda artm?? solunum h?z? ve g??sün daha az i?eri ?ekilmesi bir steteskop yard?m?yla g??üsteki seslerin duyulmas?ndan daha duyarl?d?r.

Yeti?kinlerde, genellikle hafif vakalarda ara?t?rma yap?lmas? gerekmez. tüm ya?amsal belirtiler ve oskültasyon normalse pn?moni riski ?ok dü?üktür. Hastaneye yat?r?lmas? gereken ki?ilerde, nab?z oksimetre, g??üs radyografisi ve kan testleri -tam kan say?m?, serum elektrolitleri, C reaktif protein düzeyi ve belki de karaci?er fonksiyon testleri dahil-tavsiye edilir. ?nfluenza benzeri hastal?k tan?s? i?aret ve belirtilere dayanarak yap?labilir; ancak influenza enfeksiyonunun do?rulanmas? i?in testlerin yap?lmas? gerekir. Bu nedenle tedavi ?o?unlukla toplumda influenzan?n varl???na veya h?zl? influenza testine dayan?r.

Fiziksel muayene

Fiziksel muayene bazen dü?ük kan bas?nc?, yüksek kalp at?m h?z? veya dü?ük oksijen satürasyonunu ortaya ??karabilir Solunum h?z? normalden h?zl? olabilir ve bu durum di?er belirtilerden bir veya iki gün ?nce meydana gelebilir. G??üs muayenesi normal olabilir ancak etkilenen b?lgede g??sün geni?lemesinde azalma g?rülebilir. Enflamasyonlu akci?erden iletilen, daha büyük hava yollar?ndan gelen ?iddetli nefes seslerine bron?iyal soluk ad? verilir ve bir steteskop yard?m?yla oskültasyonda duyulurlar. soluk alma esnas?nda etkilenen alanda sesler (h?r?lt?lar) duyulabilir. Etkilenen akci?erde Perküsyon azalabilir ve azalmaktan ziyade artm?? vokal rezonans pn?moniyi plevral efüzyondan ay?r?r.

G?rüntüleme

Sa? tarafl? pn?moniyi g?steren g??üs BT'si (g?rüntünün sol taraf?).

G??üs radyografisi tan? konarken s?kl?kla kullan?l?r. Hafif hastal??? olan ki?ilerde g?rüntüleme yaln?zca potansiyel komplikasyonu olan, tedaviyle iyile?meyen veya hastal?k nedeninin belirsiz oldu?u ki?ilerde gereklidir. Ki?i hastaneye yat?r?lmas?na yetecek kadar hastaysa g??üs radyografisi tavsiye edilir. Bulgular her zaman hastal???n ?iddetiyle ba?lant?l? olmayabilir ve bulgulara bak?larak bakteriyel enfeksiyon ile viral enfeksiyon güvenilir bir ?ekilde ay?rt edilemeyebilir.

Pn?moninin r?ntgen sunumlar? lobar pn?moni, bronkopn?moni (lobular pn?moni olarak da bilinir) ve interstisyel pn?moni ?eklinde s?n?fland?r?labilir. Bakteriyel, toplumdan edinilmi? pn?moni klasik olarak akci?er segmental lobunun birinde akci?er konsolidasyonu sergiler, bu durum lobar pn?moni olarak bilinir. Ancak, bulgular de?i?iklik g?sterebilir ve di?er pn?moni türlerinde di?er ?rnekler yayg?nd?r. Aspirasyon pn?monisi kendini ba?l?ca akci?er tabanlar?nda ve sa? taraftaki bilateral opasiteler ile g?sterir. Viral pn?moni radyografileri normal, a??r? ?i?mi? g?rünebilir, bilateral düzensiz alanlara sahip olabilir veya kendini lobal konsolidasyonlu bakteriyel pn?moniye benzer ?ekilde g?sterebilir. Radyolojik bulgular hastal???n erken safhalar?nda, ?zellikle dehidratasyon varl???nda mevcut olmayabilir ya da obez ki?ilerde veya akci?er hastal??? ?yküsü olanlarda bu bulgular?n yorumlanmas? gü? olabilir. Belirsiz vakalarda BT taramas? ilave bilgiler sa?layabilir.

Mikrobiyoloji

Toplumda tedavi edilen hastalarda hastal?k nedeni olan ajan?n belirlenmesi masrafl? de?ildir ve genellikle tedaviyi de?i?tirmez. Tedaviye yan?t vermeyen ki?ilerde balgam kültürünün dü?ünülmesi ve kronik prodüktif ?ksürü?ü olan ki?ilerde Mycobacterium tuberculosis kültürünün ger?ekle?tirilmesi gerekir. Kamu sa?l??? nedeniyle salg?nlarda di?er spesifik organizmalar i?in test yap?lmas? tavsiye edilebilir. ?iddetli hastal??a ba?l? olarak hastaneye yat?r?lan ki?ilerde balgam ve kan kültürleri ve bunlar?n yan? s?ra idrar?n Legionella ve Streptococcus antijenleri bak?m?ndan test edilmesi tavsiye edilir. Viral enfeksiyonlar, di?er teknikler aras?ndan kültür veya polimeraz zincir reaksiyonu(PCR) yard?m?yla virüsün veya antijenlerinin saptanmas?yla do?rulanabilir. Hastal??a neden olan ajan rutin mikrobiyolojik testlerle vakalar?n yaln?zca %15'inde belirlenir.

S?n?fland?rma

Pn?moni akci?er yang?s?d?r; genellikle infeksiyona ba?l? olan ancak bazen bula??c? olmayan ve pulmoner konsolidasyon ?zelli?i olan pn?monite dayan?r. Pn?moni ?o?unlukla nerede veya nas?l edinildi?ine g?re s?n?fland?r?l?r: toplumdan edinilmi?, aspirasyon, sa?l?k hizmeti ili?kili, hastaneden edinilmi? (nozokomiyal) ve ventilat?r ili?kili pn?moni. Pn?moni ayr?ca etkilenen akci?er b?lgesine g?re: lobar pn?moni, bronkopn?moni ve akut interstisyel pn?moni ?eklinde s?n?fland?r?l?r; veya hastal??a neden olan organizmaya g?re de s?n?fland?r?labilir.

Ay?r?c? tan?

?e?itli hastal?klar kendini pn?moniye benzer i?aret ve belirtilerle g?sterebilir, ?rne?in: kronik obstrüktif akci?er hastal???(KOAH), ast?m, akci?er ?demi, bron?iyektazi, akci?er kanseri ve akci?er embolisi. Pn?moninin aksine ast?m ve KOAH genellikle h?r?lt? ile, akci?er ?demi anormal elektorokardiyografi (EKG) ile, kanser ve bron?iyektazi uzun süreli ?ksürük ile ve akci?er embolisi akut ba?lang?c? olan keskin g??üs a?r?s? ve nefes darl??? ile kendini g?sterir.

?nleme

Hastal???n ?nlenmesi a?? yap?lmas?n?, ?evresel ?nlemleri ve di?er sa?l?k sorunlar?n?n uygun bi?imde tedavi edilmesini i?erir. Uygun ?nleyici ?nlemler global olarak ba?lat?lsa, ?ocuklardaki ?lüm oran?n?n 400.000'e kadar azalt?labilece?ine ve her yerde düzgün tedavi mevcut olsa ?ocukluk d?nemi ?lümlerinin bir di?er 600.000'e kadar dü?ürülebilece?ine inan?lmaktad?r.

A??

A?? yap?lmas? hem yeti?kin hem de ?ocuklarda belirli bakteriyel ve viral pn?monilere kar?? korur. ?nfluenza a??lar? influenza A ve B'ye kar?? iddias?z bir ?ekilde etkilidir. Hastal?k Kontrolü ve Hastal?k ?nleme Merkezi (CDC) 6 ay ve üzerindeki tüm ki?ilerin her y?l a??lanmas?n? tavsiye etmektedir. Sa?l?k ?al??anlar?na ba????kl?k kazand?r?lmas? hastalardaki viral pn?moni riskini azalt?r. ?nfluenza salg?nlar? meydana geldi?inde amantadin veya rimantadin gibi ila?lar hastal???n ?nlenmesine yard?mc? olabilir. Oseltamiviri üreten firma ba??ms?z analiz ?al??ma verilerini yay?nlamay? reddetti?inden zanamivir veya oseltamivirin etkili olup olmad?klar? bilinmemektedir.

Haemophilus influenzae ve Streptococcus pneumoniae bakterilerine kar?? yap?lan a??n?n kullan?m?n? destekleyen sa?lam kan?tlar bulunmaktad?r. ?ocuklar?n Streptococcus pneumoniae bakterisine kar?? a??lanmalar? bu enfeksiyonlar?n yeti?kinlerdeki s?kl???n?n azalmas?na yol a?m??t?r ?ünkü bir?ok yeti?kin ?ocuklardan enfeksiyon kapar. Yeti?kinler i?in de Streptococcus pneumoniae a??s? mevcuttur invazif pn?mokok hastal??? riskini azaltt??? bulunmu?tur. Pn?moniye kar?? koruyucu bir etkiye destek olmak üzere bulunan di?er a??lar ?unlard?r: bo?maca, su ?i?e?i ve k?zam?k.

Di?er

Hem sigaran?n b?rak?lmas? hem de kapal? mekanlarda odunla yemek pi?irilmesinden ya da d??k?dan kaynaklanan i? mekan hava kirlili?inin azalt?lmas? tavsiye edilir. Sa?l?kl? yeti?kinlerde sigara, pn?mokok pn?monisinin tek en büyük risk fakt?rü olarak g?rülmektedir. El hijyenine dikkat edilmesi ve kola do?ru ?ksürme de etkili bir koruyucu ?nlem olabilir. Hasta olan ki?ilerin cerrahi maske takmas? da hastal??? ?nleyebilir.

Altta yatan hastal???n (?rne?in; HIV/AIDS, diabetes mellitus ve beslenme bozuklu?u) düzgün bi?imde tedavi edilmesi pn?moni riskini azaltabilir. 6 ayl?ktan kü?ük ?ocuklar?n yaln?zca anne sütüyle beslenmeleri hastal???n hem riskini hem de ?iddetini azalt?r. HIV/AIDS'i olan ve CD4 say?m? 200 hücre/ul'den az olan ki?ilerde trimetoprim/sülfametoksazol antibiyoti?i Pneumocytis pneumonia riskini azalt?r' ve ayn? zamanda ba????kl?k yetmezli?i g?rülen ancak HIV'i olmayan ki?ilerde hastal???n ?nlenmesinde faydal? olabilir.

Hamile kad?nlar?n Grup B Streptokok ve Chlamydia trachomatis bak?m?ndan test edilmesi ve gerekti?inde antibiyotik tedavisinin uygulanmas? bebeklerde pn?moni oran?n? azalt?r; HIV'in anneden ?ocu?a ge?mesine y?nelik koruyucu ?nlemler de etkili olabilir. Bebeklerin a??z ve bo?azlar?n?n mekonyum ile boyal? amniyotik s?v? ile emilmesinin aspirasyon pn?monisi oran?n? dü?ürmedi?i bulunmu?tur ve bu uygulama olas? bir zarara yol a?abilir, bu nedenle ?o?unlukla bu uygulama ?nerilmez. Gü?süz kal?nan ya?l?l?k d?neminde iyi a??z sa?l??? bak?m? aspirasyon pn?monisi riskini azaltabilir.

Tedavi

CURB-65
Symptom	Points
Confusion	1
Urea>7 mmol/l	1
Respiratory rate>30	1
SBP<90mmHg, DBP<60mmHg	1
Age>=65	1

Normalde oral antibiyotikler, dinlenme, basit analjezikler ve s?v?lar tam ??züm i?in yeterlidir. Ancak, di?er t?bbi hastal?klar? olanlar, ya?l?lar veya solumayla ilgili belirgin sorun ya?ayanlar i?in daha ileri bir bak?m gerekebilir. Belirtiler k?tüle?irse, evde yap?lan tedaviye ra?men pn?moni iyile?mezse ya da komplikasyonlar meydana gelirse hastan?n hastaneye yat?r?lmas? gerekebilir. Dünya ?ap?nda, ?ocuklarda g?rülen vakalar?n yakla??k olarak %7-13'ü ?ocuklar?n hastaneye yat?r?lmas?yla sonu?lan?r halbuki geli?mi? ülkelerde toplumdan edinilmi? pn?monisi olan yeti?kinlerin %22-24'ü hastaneye kabul edilir. Yeti?kinlerde hastaneye yat?? ihtiyac?n?n belirlenmesinde CURB-65 puan? faydal?d?r. Puan 0 veya 1 ise hasta genellikle evde tedavi edilir, 2 ise hastan?n hastanede k?sa süreli yat?r?lmas? veya yak?ndan takip edilmesi gerekir, 3-5 ise hastan?n hastaneye yat?r?lmas? tavsiye edilir. respiratuar distres izlenen veya oksijen satürasyonu %90'?n alt?nda olan ?ocuklar?n hastaneye yat?r?lmalar? gereklidir. Pn?monide g??üs fizyoterapisinin faydas? henüz belirlenmemi?tir. Yo?un bak?m ünitesine yat?r?lan ki?ilerde ?nvazif olmayan solunum faydal? olabilir. ?ocuklarda re?etesiz ?ksürük ilac?n?n ya da ?inko kullan?m?n?n etkili oldu?u bulunmam??t?r.Mukolitik ila?lar i?in kan?tlar yetersizdir.

Bakteriyel

Bakteriyel pn?monisi olan ki?ilerde antibiyotikler sonucu iyile?tirir. Antibiyotik se?imi ba?lang??ta etkilenen ki?inin ?zelliklerine ba?l?d?r, ?rne?in; ya?, altta yatan sa?l?k ve enfeksiyonun bula?t??? yer. ?ngiltere'de, toplumdan edinilmi? pn?moni i?in birinci basamak tedavi olarak amoksisilin ile ve alternatif olarak doksisiklin veya klaritromisin ile yap?lan ampirik tedavi ?nerilmektedir. Toplumdan edinilimi? pn?moninin "atipik" formlar?n?n yayg?n oldu?u Kuzey Amerika'da, yeti?kinlerde birinci basamak poliklinik tedavisi olarak makrolidler (?rne?in; azitromisin veya eritromisin) ve doksisiklin amoksisilinin yerine ge?mi?tir. Hafif veya orta ?iddette belirtiler g?rülen ?ocuklarda amoksisilin birinci basamak tedavi olarak devam etmektedir. Yan etkileri ile ilgili endi?elerden ve diren? olu?umundan, dolay?s?yla fazla bir klinik yarar? olmamas?ndan dolay? komplike olmayan vakalarda florokinolonlar?n kullan?m? tavsiye edilmemektedir. Tedavi süresi geleneksel olarak yedi ila on gündür ancak artan say?da bulgularla k?sa süreli tedavilerin (ü? ila be? gün) de benzer ?ekilde etkili oldu?u ileri sürülmektedir. Hastaneden edinilmi? pn?moni i?in ?nerilen ila?lar ü?üncü ve d?rdüncü jenerasyon sefalosporinler, karbapenemler, florokinolonlar, aminoglikozitler ve vankomisindir. Bu antibiyotikler ?o?u kez intraven?z yoldan (damar i?ine) verilir ve kombinasyon halinde kullan?l?rlar. Hastanede tedavi edilen hastalar?n %90'?ndan fazlas? ilk verilen antibiyotiklerle düzelir.

Viral

?nfluenza virüslerinin (influenza A ve influenza B) yol a?t??? viral pn?moni tedavisinde n?roaminidaz inhibit?rleri kullan?labilir. SARS koronavirüs, COVID-19, adenovirüs, hantavirüs ve parainfluenza virüsü dahil olmak üzere toplumdan edinilmi? viral pn?monilerin di?er türleri i?in herhangi bir ?zel antiviral ila? tavsiye edilmemektedir. ?nfluenza A rimantadin veya amantadin ile tedavi edilebilirken, influenza A veya B oseltamivir, zanamivir veya peramivir ile tedavi edilebilir. Belirtilerin ba?lamas?ndan itibaren 48 saat i?erisinde kullan?lmaya ba?lan?rlarsa bu ila?lardan en yüksek etki al?n?r. Avian influenza veya "ku? gribi" olarak da bilinen H5N1 influenza A'n?n bir?ok su?u rimantadin veya amantadine diren? g?stermi?tir. Komplikasyona neden olan bakteriyel bir enfeksiyonun g?z ard? edilmesi mümkün olmad???ndan viral pn?monide antibiyotiklerin kullan?m? baz? uzmanlarca ?nerilmektedir. ?ngiliz Toraks Derne?i hafif hastal??? olan ki?ilere antibiyotiklerin verilmemesini tavsiye etmektedir. Kortikosteroidlerin kullan?m? tart??mal?d?r.

Aspirasyon

Genellikle aspirasyon pn?monisi geleneksel olarak yaln?zca aspirasyon pn?monisinde endike olan antibiyotiklerle tedavi edilir. Antibiyotik se?imi hastal?k nedeni oldu?undan ?üphe edilen organizma ve pn?moninin toplumdan m? edinildi?i yoksa hastane ortam?nda m? geli?ti?i dahil ?e?itli fakt?rlere ba?l? olacakt?r. En yayg?n se?enekler klindamisin, beta-laktam antibiyotik ile metronidazol kombinasyonu veya aminoglikozittir.

Aspirasyon pn?monisinde kortikosteroidler bazen kullan?l?r ancak etkilerini destekleyen bulgular s?n?rl?d?r.

Prognoz

Tedaviyle birlikte ?o?u bakteriyel pn?moni türü 3-6 gün i?erisinde stabil hale gelir. ?o?u belirtinin giderilmesi genellikle birka? haftay? al?r. R?ntgen bulgular? genellikle d?rt hafta i?erisinde bilgi sa?lar ve ?lüm oran? dü?üktür (%1'den az). Ya?l?larda veya di?er akci?er sorunu olan ki?ilerde iyile?me 12 haftadan uzun sürebilir. Hastaneye yat?r?lmas? gereken ki?ilerde ?lüm oran? %10 kadar yüksek olabilir ve yo?un bak?m gereken hastalarda bu oran %30-50'ye ??kabilir. Pn?moni ?lüme yol a?an en yayg?n hastaneden edinilmi? enfeksiyondur. Antibiyotiklerin g?rülmesinden ?nce hastaneye yat?r?lan hastalardaki ?lüm oran? genellikle %30'dur.

?zellikle ya?l?larda ve altta yatan sa?l?k sorunu olan ki?ilerde komplikasyonlar meydana gelebilir. Di?erlerinin yan? s?ra bu komplikasyonlar empiyem, akci?er absesi, bron?iolit obliterans, akut respiratuar distres sendromu, sepsis ve altta yatan sa?l?k sorunlar?n?n k?tüle?mesini i?erir.

Klinik tahmin kurallar?

Pn?monide sonu?larla ilgili daha tarafs?z bir ?ekilde tahminde bulunmak üzere klinik tahmin kurallar? geli?tirilmi?tir. Bu kurallar ?o?unlukla ki?inin hastaneye yat?r?l?p yat?r?lmayaca??na karar vermede kullan?l?r.

• Pn?moni ?iddeti indeksi (veya PSI Puan?)
• CURB-65 puan? i?in belirtilerin ?iddeti, altta yatan hastal?klar ve ya? dikkate al?n?r

Pl?ral efüzyon, ampiyem ve abse

Pl?ral efüzyon: g??üs r?ntgeninde g?rüldü?ü ?ekilde. A oku sa? g??üsteki s?v? katmanlanmas?n? g?stermektedir. B oku sa? akci?erin geni?li?ini g?stermektedir. Akci?er etraf?nda s?v? toplanmas? sonucu akci?er hacmi azalm??t?r.

Pn?monide, akci?erin ?evresindeki bo?lukta s?v? birikimi meydana gelebilir. Bazen, mikroorganizmalar bu s?v?ya enfeksiyon bula?t?r?p empiyeme neden olurlar. Empiyemi daha yayg?n basit parapn?monik efüzyondan ay?rmak i?in, bir i?ne yard?m?yla s?v? al?n?p (torasentez) incelenebilir. Torasentezle ampiyem bulgusuna rastlan?rsa s?v?n?n tamamen bo?alt?lmas? gerekir ve bu i?lem i?in genellikle drenaj kateteri kullan?l?r. ?iddetli ampiyem vakalar?nda, ameliyat gerekli olabilir. Antibiyotikler pl?ral bo?lu?a kolayca ge?emediklerinden enfeksiyonlu s?v? bo?alt?lmazsa enfeksiyon devam edebilir. S?v? steril (mikropsuz) ise, yaln?zca belirtilere neden olmas? ya da giderilememesi durumunda bo?alt?lmas? gerekir.

Nadiren, akci?erdeki bakteriler akci?er absesi denen enfeksiyonlu s?v? kesesi olu?turur. Akci?erdeki bu abseler genellikle r?ntgende g?rülebilir ancak tan?n?n do?rulanmas? i?in ?o?unlukla g??üs BT taramas? gerekir. Abseler normalde aspirasyon pn?monisinde olu?ur ve ?o?unlukla de?i?ik türde bakterileri i?erir. Akci?er absesinin tedavisinde genellikle uzun süre kullan?lan antibiyotikler yeterlidir fakat bazen abse cerrah ya da radyoloji uzman?.taraf?ndan bo?alt?lmal?d?r.

Solunum ve dola??m yetmezli?i

Pn?moni, infeksiyon ve inflamatuvar yan?t?n sonucu olan akut solunum s?k?nt?s? sendromunu (ARDS) tetikleyerek solunum yetmezli?ine neden olabilir. Akci?er h?zla s?v?yla dolar ve sertle?ir. Alveolar s?v?ya ba?l? olarak oksijeni ??karan ?iddetli gü?lüklerle birlikte meydana gelen bu sertlik durumunda, ki?inin sa? kalmas? i?in uzun süreli mekanik ventilasyon gerekebilir.

Sepsis olas? bir pn?moni komplikasyonudur ancak normalde yaln?zca zay?f ba????kl??? olan ki?ilerde ya da hiposplenizm durumunda meydana gelir. En yayg?n g?rülen organizmalar Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae ve Klebsiella pneumoniae'dir. Di?er belirti nedenleri miyokard enfarktüsü ya da pulmoner embolizm gibi dü?ünülmelidir.

Epidemiyoloji

Ya??n standart hale getirildi?i ?lüm oran?: 2004'te 100,000 ki?i ba??na alt solunum yollar? enfeksiyonu.

  no data

  <100

  100–700

  700–1400

  1400–2100

  2100–2800

  2800–3500

  3500–4200

  4200–4900

  4900–5600

  5600–6300

  6300–7000

  >7000

Pn?moni, y?lda yakla??k olarak 450 milyon ki?iyi etkileyen ve dünyan?n her yerinde meydana gelebilen yayg?n bir hastal?kt?r. Tüm ya? gruplar?ndaki ba?l?ca ?lüm nedenidir ve y?lda 4 milyon ?lüme yol a?ar (dünyadaki toplam ?lümün %7'si). Bu oranlar be? ya? alt? ?ocuklarda ve 75 ya? üstü eri?kinlerde daha yüksektir. Geli?mekte olan ülkelerde geli?mi? ülkelere oranla yakla??k be? kat daha s?k meydana gelir. Yakla??k 200 milyon vakan?n sorumlusu viral pn?monidir. Amerika Birle?ik Devletlerinde pn?moni, 2009 itibar?yla ba?l?ca 8. ?lüm nedenidir.

?ocuklar

2008'de, yakla??k 156 milyon ?ocukta pn?moni g?rülmü?tür (151 milyonu geli?mekte olan ülkelerde ve 5 milyonu geli?mi? ülkelerde). %95'i geli?mekte olan ülkelerde meydana gelen 1,6 milyon ?lüme ya da be? ya? alt? ?ocuklardaki ?lümlerin %28-34'e neden olmu?tur. Hastal?k yükünün en fazla oldu?u ülkeler: Hindistan (43 milyon), ?in (21 milyon) ve Pakistan (10 milyon). Dü?ük gelirli ülkelerdeki ?ocuklarda g?rülen ba?l?ca ?lüm nedenidir. Bu ?lümlerin ?o?u yenido?an d?neminde meydana gelir. Dünya Sa?l?k ?rgütü, yenido?an bebeklerde g?rülen ü? ?lümden birinin pn?moniye ba?l? oldu?unu tahmin etmektedir. Pn?moniye neden olan bakteriler i?in piyasada etkili bir a?? var oldu?undan, bu ?lümlerin yakla??k olarak yar?s? teorik olarak ?nlenebilir.

Tarih?e

WPA posteri, 1936/1937

?nsanl?k tarihi boyunca pn?moni yayg?n g?rülen bir hastal?k olmu?tur. Belirtiler Hipokrat (M? 460-370) taraf?ndan tan?mlanm??t?r:"Buna ba?l? olarak peripn?moni ve pl?ritik hastal?klar g?rülecektir: Ate? akutsa, her iki tarafta da a?r? varsa, ya da her iki durum da s?z konusuysa, soluk verme olursa, ?ksürük olursa, ??kan balgam sar? ya da kur?un renginde ise ya da koyu, k?püklü ve k?rm?z? ise ya da yayg?n olandan farkl? bir ?zelli?i varsa... Pn?moni son mertebesindeyken, ki?i ar?nd?r?lmam??sa durum tedavi edilebilir de?ildir ve nefes darl??? varsa, idrar? koyu ve keskinse, boyun ve ba? k?sm? terliyorsa, ki bu gibi terlemeler k?tüdür, bo?ulma, h?r?lt? ve hastal???n ?iddeti ilerliyorsa ve üstünlü?ü elde ediyorsa durum k?tüdür." Ancak, Hipokrat pn?moniden "eski uygarl?klar?n adland?rd???" bir hastal?k olarak bahsetmektedir. Ayr?ca, cerrahi ampiyem drenaj?n? da bildirmi?tir. Maimonides (M? 1135-1204) ?u ?ekilde g?zlemlemi?tir: "Pn?monide meydana gelen ve her zaman g?rülen temel belirtiler ??yledir: akut ate?, yan tarafta bat?c? plevra a?r?s?, k?sa ve h?zl? soluklar, t?rt?kl? nab?z ve ?ksürük." Bu klinik tan?mlama modern kitaplarda bulunanlarla olduk?a benzerdir ve Orta ?a?dan 19. yüzy?la kadar olan t?bbi bilgi derecesini yans?tmaktad?r.

Edwin Klebs, 1875'te pn?moniden ?len ki?ilerin hava yollar?nda bakterileri g?zlemleyen ilk ki?idir. Yayg?n iki bakteriyel neden olan Streptococcus pneumoniae ve Klebsiella pneumoniae'y? tan?mlayan ilk ?al??ma Carl Friedl?nder ve Albert Fr?nkel taraf?ndan, s?ras?yla, 1882 ve 1884 y?llar?nda ger?ekle?tirilmi?tir. Friedl?nder'?n ilk ?al??mas?yla, günümüzde halen bakterilerin tan?mlanmas? ve kategorize edilmesinde kullan?lan bir temel laboratuvar testi olan Gram boya tan?t?lm??t?r. Christian Gram'?n 1884 y?l?ndaki prosedürü a??klayan makalesi iki bakterinin ayr??t?r?lmas?na yard?mc? olmu? ve pn?moniye birden fazla bakterinin yol a?abilece?ini g?stermi?tir.

"Modern t?bb?n babas?" olarak bilinen Sir William Osler pn?moninin neden oldu?u ?lüm ve sakatl??? de?erlendirmi? ve pn?moniyi, o zamanlardaki ba?l?ca ?lüm nedenlerinden biri olan tüberküloza yeti?ti?i i?in, 1918'de "?lüm adamlar?n?n kaptan?" olarak tan?mlam??t?r. Bu ifade asl?nda John Bunyan taraf?ndan "tüketim"le (tüberküloz) ili?kili olarak uydurulmu?tur. Daha yava? ve daha a?r?l? ?lüm ?ekilleri olmas?na ra?men pn?moniye ba?l? ?lüm ?o?unlukla h?zl? ve a?r?s?z oldu?undan, Osler de pn?moniyi "ya?l? adam?n arkada??" olarak tan?mlam??t?r.

1900'lerdeki ?e?itli geli?meler pn?monisi olan ki?ilerde g?rülen sonu?lar? düzeltmi?tir. 20. yüzy?lda penisilin ve di?er antibiyotiklerin, modern cerrahi tekniklerin ve yo?un bak?m?n geli?iyle, geli?mi? ülkelerde %30' yakla?an pn?moni kaynakl? ?lüm h?zla dü?mü?tür. Bebeklerin Haemophilus influenzaetip B'ye kar?? a??lanmas? 1988 y?l?nda ba?lam?? ve k?sa bir süre i?erisinde vaka oran?nda dramatik bir dü?ü?e yol a?m??t?r. Yeti?tinlerin Streptococcus pneumoniae bakterisine kar?? a??lanmas? 1977, ?ocuklar?n a??lanmas? 2000 y?l?nda ba?lam?? ve benzer bir dü?ü?e neden olmu?tur.

Toplum ve kültür

Geli?mekte olan ülkelerdeki yüksek hastal?k yükü ve geli?mi? ülkelerdeki nispeten dü?ük hastal?k fark?ndal???na ba?l? olarak, küresel sa?l?k toplumu 12 Kas?m gününü, ilgili vatanda? ve politikac?lar?n hastal??a kar?? harekete ge?mesini sa?layacak Dünya Pn?moni Günü ilan etmi?tir. Toplumdan edinilmi? pn?moninin küresel ekonomik maliyetinin $17 milyar oldu?u tahmin edilmektedir.

Ayr?ca bak?n?z

• Lober pn?moni
• Atipik pn?moni
• Pn?monik veba

Kaynak?a

• John F. Murray (2010). Murray and Nadel's textbook of respiratory medicine (5. bas.). Philadelphia, PA: Saunders/Elsevier. ISBN 1416047107. 
• Cunha, edited by Burke A. (2010). Pneumonia essentials (3. ed. bas.). Sudbury, MA: Physicians' Press. ISBN 0763772208. 8 Aral?k 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 31 Temmuz 2014. KB1 bak?m: Fazladan yaz?: yazar listesi (link) KB1 bak?m: Fazladan yaz? (link)

S?n?fland?rma	D ICD-10: J[1], J[2], J[3], J[4],J[5], J[6], J[7], P[8] ICD-9-CM: 480-486, 770.0 MeSH: D011014 DiseasesDB: 10166 SNOMED CT: 233604007
D?? kaynaklar	MedlinePlus: 000145 eMedicine: search/pneumonia Patient UK: Zatürre