习近平接见新调整组建军级单位主官并发布训令
 |
| Bir makale serisinden |
| Do?u Ortodoks Kilisesi |
|---|
 |
| Genel Bak?? |
| Hristiyanl?k |
|---|
| dizisinin bir par?as? |
 |
.jpg)
Do?u Ortodoks Kilisesi veya Bizans Ortodoks Kilisesi, Bizans ayininin Reform ?ncesi kiliseleridir. Ba?lang??tan itibaren hem katolik hem de havarilerin ard?ll???nda havariseldirler.
4. ve 8. yüzy?llar aras?nda toplanm?? Ekümenik Konsillerin kanonik oldu?unu kabul eden bir Hristiyan mezhebidir. Dünyada yakla??k 225-300 milyon ki?ilik cemaati vard?r.[1][2] Bu y?nüyle say? bak?m?ndan Roma Katolik Kilisesi ve Protestan Kilisesi'nden sonra ü?üncü büyük Hristiyan mezhebidir.[3]
Ortodoks Kilisesi, genellikle Do?u Ortodoks Kilisesi olarak an?l?r. Kilisenin ba?? (e?itlerin birincisi) ?stanbul'daki Ekümenik Patrik ve ?stanbul Ba?piskoposu I. Bartholomeos'dur. Do?u Ortodoks Kilisesi'ni olu?turan ba?l?ca kiliseler ?stanbul Patrikhanesi, ?skenderiye Patrikhanesi, Antakya Patrikhanesi, Kudüs Patrikhanesi, Rusya Ortodoks Kilisesi, S?rbistan Ortodoks Kilisesi, Rumen Ortodoks Kilisesi, Bulgaristan Ortodoks Kilisesi, Gürcü Ortodoks Kilisesi, K?br?s Ortodoks Kilisesi, Rum Ortodoks Kilisesi, Polonya Ortodoks Kilisesi, Arnavutluk Ortodoks Kilisesi, ?ek ve Slovak Ortodoks Kilisesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi, kiliseleridir. Bununla birlikte baz? Asya ve Afrika kiliseleri de Do?u Ortodoks Kilisesi s?n?flamas?na dahil edilebilirler.[4]
Etimolojik k?keni
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Ortodoks kelimesi Yunanca "orthos" (ορθ??) do?ru, düzgün ve "doksa" (δ?ξα, δοξασ?α) dü?ünce, inan? s?zcüklerinin birle?iminden olu?mu?tur.[5] Genelde iki ?ekilde kullan?l?r:
- Me?ru kilisenin resmi kararlar?na uygun ??reti ve dü?üncelerin bütünü.
- Do?u Hristiyan kiliselerince sürdürülen, Yunan ve Slavlar?n ?o?unun benimsedi?i mezhep.
Katoliklik gibi Ortodoksluk da 4. Ekümenik konsil olan Kalkedon Konsili'nin kararlar?n? tan?yan bir kilisedir ancak Ortodoks Kilisesi sadece ilk 7 konsili tan?m?? bundan sonra yap?lanlar? ge?ersiz saym??t?r.
?sa'n?n tanr?sal do?as?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]?sa'da hem insani hem de tanr?sal ?zellikler bulunmaktad?r. Bu ?zellikler Meryem ?sa'y? do?urmadan ?nce de bulunmaktayd?. ?sa Tanr? olarak baba ile ayn? ?zden, insan olarak da günahlar hari? insanlarla ayn? ?zdendir. Dolay?s?yla Meryem sadece insan olan ?sa'n?n de?il, Tanr? olan ?sa'n?n da anas?d?r ve ona Tanr? Do?uran anlam?na gelen Theotokos denilmelidir.
Bu farkl? do?alar birle?meden sonra hi?bir ?ekilde de?i?ime u?ramay?p kendi ?zelliklerini muhafaza etmi?lerdir.
?arm?hta ac? ?eken ?sa'n?n sadece insani do?as?d?r. Dolay?s?yla bu ac? Tanr?sal Do?a'ya dokunmam??t?r.
Asl?nda Diofizit g?rü?e yak?n olan bu karara itiraz eden Monofizit piskoposlar kendi ba??ms?z kiliselerini kurmu?lard?r.
Kilisenin yap?s?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Ortodoks Kilisesi, her ülkede ayr? ?rgütlenmi?tir. Her ba??ms?z Ortodoks kilisenin bir ba?piskoposu ve ona ba?l? piskoposlar? bulunur. Ba?piskopos kendi piskoposlar?n? se?er ve piskoposlar?ndan olu?turdu?u meclis (Sen Sinod) ile ?ehirlerin veya b?lgelerin ba??nda bulunan piskopos ya da metropolitleri vas?tas?yla tüm ülkedeki kiliselerin din? reisi olur.
Patrik, Katolik Kilisesi'ndeki gibi devlet ba?kan? statüsünde de?ildir. Kendisi de bir ba?piskopos olup sadece sayg?nl?k bak?m?ndan di?erlerinden üst seviyededir ve di?er ba?piskoposlar?n y?netim b?lgelerine müdahale yetkisi yoktur.
Ortodokslukta Patriklerin ya da piskoposlar?n yan?lmazl?k ?zellikleri yoktur.
Katolik Kilisesi ile ayr?lma
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Katolik Kilisesi ile Kutsal Ruh'un kayna??yla ilgili bir tart??ma sonucu g?rü? ayr?l???na dü?mü?lerdir. Ortodoks mezhebine g?re Kutsal Ruh, Baba'dan ??km??ken Katolik mezhebine g?re Baba ile O?ul'dan ??km??t?r.
Bu ayr?m sonucu Roma Kilisesi 1054 y?l?nda Ayasofya'ya g?nderdi?i bir belge ile Ortodoksluk'la tamamen ayr? dü?tü ve iki kilise kar??l?kl? birbirlerini aforoz etti.
1204 y?l?nda 4. Ha?l? seferleri s?ras?nda Ha?l? ordusunun Konstantinopolis'i (?stanbul'u) ya?malay?p, Ortodoks kiliselerini bas?p, Ortodoks rahiplerini ?ldürmesi üzerine nefret daha da artm??t?r.
1964 y?l?nda d?nemin Papa's? VI. Paul ile Ekümenik Patrik I. Athenagoras kar??l?kl? olarak aforozlar? kald?rm??lard?r.
?nan? Sistemi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Patrik ruhani ba?kand?r, yan?labilir.
- Kutsal Ruh sadece Baba'dan ??km??t?r.
- ?sa hem insan hem tanr? tabiat?na sahiptir.
- Meryem ve aziz ikonalar?na sayg? g?sterilir.
- Komünyon (Kudas) ayininde ekmek mayal? olmal?d?r ve ?arap suland?r?lmal?d?r.
- 7 sakrament vard?r.
- Patrik, ba?piskopos, piskopos ve ke?i?ler d???ndaki papazlar evli olabilir ve diyakozlar evlenebilir.
- Sadece ilk 7 konsilin kararlar? kabul edilmelidir.
Ortodoks Kiliseler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Birlik i?indeki Ortodoks Kiliseleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ?stanbul Ekümenik Patrikhanesi
- Finlandiya Ortodoks Kilisesi
- ?zerk Estonya Apostolik Ortodoks Kilisesi
- ?zerk Girit Kilisesi
- ?zerk Athos Da?? Manast?r Toplulu?u
- Batnaz Piskoposlu?u
- Thyateira ve Büyük Britanya Rum Ortodoks Ba?piskoposlu?u
- ?talya ve Malta Rum Ortodoks Ba?piskoposlu?u
- Amerika Rum Ortodoks Ba?piskoposlu?u
- Avustralya Rum Ortodoks Ba?piskoposlu?u
- Kore Metropolitli?i
- Filipinler Piskoposlu?u
- Bat? Avrupa'daki Rus Ortodoks Eksarhl???
- ?skenderiye Rum Ortodoks Patrikhanesi
- Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi
- Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi
- ?zerk Sina Kilisesi
- Rus Ortodoks Kilisesi
- S?rp Ortodoks Kilisesi
- Rumen Ortodoks Kilisesi
- Bulgar Ortodoks Kilisesi
- Gürcü Ortodoks Kilisesi
- K?br?s Ortodoks Kilisesi
- Yunan Ortodoks Kilisesi
- Polonya Ortodoks Kilisesi
- Arnavut Ortodoks Kilisesi
- Ukrayna Ortodoks Kilisesi
- Amerika Ortodoks Kilisesi
- ?ek ve Slovak Ortodoks Kilisesi
- Estonya Apostolik Ortodoks Kilisesi
Birlik taraf?ndan tan?nmayan Ortodoks Kiliseleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Yunanistan Orijinal Ortodoks Hristiyanlar Kilisesi
- Yunanistan Ortodoks Kilisesi (Kutsal Sinod Direni?i)
- Eski Takvim Rumen Ortodoks Kilisesi
- Eski Takvim Bulgar Ortodoks Kilisesi
- Amerika'da Rus Ortodoks Kilisesi
- Rus Ortodoks Eski-Rite Kilisesi
- Lipova Ortodoks Eski-Rite Kilisesi
- Pomoren Eski Ortodoks Kilisesi
- Abhazya Ortodoks Kilisesi
- ?zerk ?skenderiye Do?u Pan Ortodoks Kilisesi
- Belarus Otosefal Ortodoks Kilisesi
- Bulgar Alternatif Sinod
- Kuzey Amerika'daki Kutsal Ortodoks Kilisesi
- Makedon Ortodoks Kilisesi
- Karada? Ortodoks Kilisesi
- ?talya'daki Ortodoks Kilisesi
- Rus Ger?ek Ortodoks Kilisesi
- Türk Ortodoks Patrikhanesi
- Ukrayna Ortodoks Kilisesi (Kiev Patrikhanesi)
- Ukrayna Otosefal Ortodoks Kilisesi
- Kutsal Ukrayna Otosefal Ortodoks Kilisesi
Oryantal Ortodoks Kiliseleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Kaynak?a ve notlar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "christianity.about.com/od/easternorthodoxy". 5 Haziran 2016 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 7 Nisan 2012.
- ^ "UFABET ???????? ??????????? ???????? ??????? 100%". 5 Ekim 2013 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 7 Nisan 2012.
- ^ Robert Winston, "Human, the Definitive Visual Guide", Orthodox Church
- ^ Oxford ?ngilizce S?zlük, Eastern Orthodox Church
- ^ Oxford Dictionary Of English 2e, 2003 'orthodox'
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Orthochristian.com 4 Aral?k 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- Rus Ortodoks Kilisesi 8 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- Rumen Ortodoks Kilisesi 16 Kas?m 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
