波音737客机产量创纪录!细数全球经典大飞机
Sir Charles Chaplin | |
---|---|
![]() Chaplin 1920'lerde | |
Do?um | Charles Spencer Chaplin, Jr. 16 Nisan 1889 Walworth Londra, ?ngiltere[1] |
?lüm | 25 Aral?k 1977 (88 ya??nda) Manoir de Ban, Riviera-Pays-d'Enhaut District, Vaud, ?svi?re |
Milliyet | ?ngiliz |
Vatanda?l?k | Büyük Britanya |
Meslek | Yap?mc? · Y?netmen · Oyuncu · Senarist · Besteci · Kurgucu |
Etkin y?llar | 1899–1976 |
?nemli eser(ler) | |
Boy | 1,63 m (5 ft 4 in) |
Evlilik |
|
?ocuk(lar) | Geraldine Chaplin de dahil 11 |
Ebeveyn(ler) | Charles Chaplin, Sr. Hannah Chaplin |
?düller | Akademi Onur ?dülü 1928 Sirk Akademi Onur ?dülü 1972 Sinemaya etkileri i?in En ?yi ?zgün Müzik Oscar? 1973 Sahne I??klar? |
Resm? site | charliechaplin.com |
?mza | |
Sir Charles Spencer Chaplin (16 Nisan 1889; Londra, Birle?ik Krall?k - 25 Aral?k 1977; Vaud, ?svi?re); ?ngiliz sinema y?netmeni, oyuncu, yazar, film müzi?i bestecisi, kurgucu ve komedyen. Yaratt??? "?arlo" (?ngilizce: Charlot, Tramp) karakteri ile ?zde?le?mi?tir.
Londra'n?n fakir b?lgelerinden birinde do?up büyüyen Chaplin, 1913'te gitti?i ABD'de sinemaya ba?lam??t?. 1914'teki ilk filmi Making A Living'in ard?ndan ?ekilen Kid Auto Races in Venice filminde bol pantolonlu, melon ?apkal?, büyük ayakkab?l?, sürekli bastonunu ?eviren ve sakar hareketleri ile gülün? mizansenler olu?turan "?arlo" tiplemesini yaratt?. Takip eden y?llar i?inde aralar?nda 1917 yap?ml? The Immigrant ve The Adventurer gibi filmlerinin de bulundu?u altm??tan fazla k?sa filmde oynayarak yeni geli?mekte olan sineman?n da etkisiyle dünya ?ap?nda g?rülmemi? bir üne kavu?tu. 1918 y?l?nda ?ekti?i A Dog's Life filmi ile uzun metrajl? filmlere de ba?layan Chaplin; Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve D. W. Griffith ile birlikte kurduklar? United Artists film ?irketinin orta?? olduktan sonra Alt?na Hücum, ?ehir I??klar?, Büyük Diktat?r, Asri Zamanlar, Sirk ve Sahne I??klar? gibi ba?yap?tlara imza att?.
Filmlerinde d?nem ko?ullar? i?in imkans?z g?rülebilen mizansenlere, koreografilere ve akrobatik hareketlere yer veren Chaplin; komedi sinemas?n?n bütün ?rneklerini sonuna kadar korumakla birlikte, heyecan?n ve hareketin asgari düzeye ?ekildi?i sahnelerinde ise dramatik yap?s?n? sergileyebilmi?tir. Popülist yakla??mlara, hi?bir zaman benimsemedi?i baz? y?netim bi?imlerine ve teknolojiye y?nelik a??r ele?tirilerini ise yine bu komedi tarz?n?n i?inde eritmi? ve sessizce seyirciye ula?t?rmay? bilmi?tir.
Yaratt??? "modern palya?o" ?arlo ile dünya üzerinde filmlerinin g?sterildi?i her ülkede insanlar?n hayranl???n? toplamas?na ra?men, Amerika Birle?ik Devletleri vatanda?l???n? reddetmesi sebebiyle bu ülkede kendisine y?nelik olarak ba?lat?lan karalama kampanyas?; kendisinden bir hayli gen? olan kad?nlarla yapt??? d?rt ayr? evlilik, bir d?nem kendisine a??lan babal?k davas?, The Immigrant filminde bir ABD memurunu tekmeledi?i sahne ve son olarak Alt?na Hücum filmindeki baz? sahnelerin komünizm propagandas? olarak yorumlanmas? gibi olaylar?n etkisiyle Chaplin'in ABD'ye girmesi yasakland?. Bunun üzerine kar?s? ve ?ocuklar?yla birlikte hayat?n?n sonuna kadar ya?ayaca?? ?svi?re'ye yerle?en Chaplin ancak 1972 y?l?nda Oscar ?zel ?dülü'nü almak i?in y?llar sonra ABD'ye geri d?ndü. Takip eden y?lda Sahne I??klar? adl? filmle bir kez daha Oscar ?dülünü kazanm??t?r. 1975 y?l?nda 86 ya??nda iken ?ngiltere Krali?esi II. Elizabeth taraf?ndan ??valye unvan?na lay?k g?rülmü?tür.
Hayat?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Charlie Chaplin (?arlo), 16 Nisan 1889'da Londra'n?n fakir semtlerinden biri olan East Lane, Walworth'ta do?du.[2] Charlie'nin henüz on ü? ya??na bile gelmeden ayr?lan annesi ve babas? müzikhollerde ve ?e?itli tiyatrolarda ?al??an profesyonel sanat??lard?.[3] Sahne ad? Lily Harley olan annesi Hannah Chaplin (1865-1928) profesyonel olarak sahneye ilk kez 19 ya??nda ??km??t?. Annesi ve -ba?ka babadan olma- karde?i Sydney Chaplin ile birlikte Londra'n?n fakir semtlerinde ?e?itli evlerde büyüyen Chaplin'in ya?am? ruhsal dengesizlikler ya?ayan annesinin durumunun k?tüye gitmesi ile zorla?t?. Anne Hannah, 1894'teki bir sahne performans? s?ras?nda sesini kaybetmi? ve hemen ard?ndan ya?ad??? ekonomik zorluklar?n da etkisiyle psikolojik sorunlar? artm??t?. Onun bir rehabilitasyon merkezine yat?r?lmas?n?n ard?ndan ?ocuklar? Charlie ve Sydney, metresiyle birlikte ya?ayan babalar? Charles Chaplin Sr.'nin yan?na yolland?. Charlie ve Sydney bu d?nemde Kennington Road School'a g?nderildiler. Charles Chaplin Sr, henüz 37 ya??ndayken üstesinden gelemedi?i alkolizm nedeniyle, o?lu Charlie henüz on iki ya??ndayken, hayat?n? kaybedecekti.[3]
Rehabilitasyon merkezinden ??kt?ktan k?sa bir süre sonra Hannah'n?n hastal??? yeniden nüksedince ?ocuklar bu sefer genel olarak workhouse olarak adland?r?lan ve olduk?a k?tü ko?ullar? ile bilinen bak?mevlerinden birine yolland?lar. Londra'n?n do?usundaki Lambert adl? b?lgede bulunan bu bak?mevindeki günler annesi ve karde?inden ayr? kalan ve ya?? bir hayli kü?ük olan Charlie i?in hayli gü? ge?mi?ti. Chaplin'in Walworth ve Lambert'te ge?irdi?i bu yoksulluk günleri onda derin izler b?rakacak ve ileriki y?llarda filmlerinde se?ti?i mekan ve konularda s?k s?k kendini g?sterecekti.
Sydney ve Charlie daha sonra aileden gelme yetenek ve al??kanl???n da etkisiyle tiyatrolarda ve müzikhollerde ?al??maya ba?lad?lar. Chaplin ciddi anlamdaki ilk sahne tecrübesini "The Eight Lancashire Lads" adl? grupta ?al???rken[4] ya?ad?.
Hannah ?ocuklar? taraf?ndan ABD'ye getirildikten yedi y?l sonra 1928'de Hollywood'da ?ldü. Babalar? farkl? olan Charlie ve Sydney'in, anneleri Hannah üzerinden 1901 do?umlu Wheeler Dryden adl? bir karde?leri daha vard?. Dryden, annesinin ruhsal rahats?zl?klar? nedeniyle babas? taraf?ndan Hannah'dan uzak tutulmu? ve Kanada'da yeti?tirilmi?ti.[5] 1920 ortalar?nda annesini g?rmek i?in ABD'ye giden Dryden, daha sonralar? karde?leri ile film projelerinde ?al??m?? ve Chaplin'in asistanl???n? yapm??t?r.[3]
Amerika
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Sydney Chaplin'in 1906'da d?nemin ünlü Fred Karno kumpanyas?na kat?lmas?n?n ard?ndan Chaplin de, 1908'de onu izleyerek bu toplulu?a kat?lmay? ba?ard?.[6] Chaplin gezici Karno kumpanyas? ile 1910 - 1912 aras?nda ABD'ye turneye ??kt?. ?ngiltere'ye d?nü?ünden sadece be? ay sonra yine Karno ile birlikte 2 Ekim 1912'de yeniden ABD'ye gitti. Bu seferki turda, daha sonra Laurel ve Hardy ikilisinden Stan Laurel'i canland?racak olan Arthur Stanley Jefferson ile birlikte ?al??t? ve ayn? oday? payla?t?. Bir süre sonra Stan Laurel ?ngiltere'ye d?nerken, Chaplin ABD'de kald? ve Karno ile turneye devam etti. 1913'teki bir g?steri s?ras?nda Mack Sennett'?n dikkatini ?ekince onun sahibi oldu?u Keystone Stüdyolar? ile bir anla?ma yaparak onun ekibine kat?ld?. B?ylece 2 ?ubat 1914'te Henry Lehrman y?netmenli?inde sessiz bir film olan Making a Living adl? tek makaral?k filmde rol alarak yetene?ini tam anlam?yla g?sterebilece?i sinemaya ad?m atm?? oluyordu. Chaplin; iddial? tav?rlar? ve bir ?ngiliz olmas?ndan kaynaklanan "yabanc?l???" ve ba??ms?z karakteri nedeniyle ba?ta Mack Sennett taraf?ndan ?üpheyle kar??lansa da[7] k?sa süre i?inde yetene?ini kan?tlay?p yerini sa?lamla?t?rd?. Keystone ile birlikte ?al??t??? bir y?l boyunca 35 filmde rol alan Chaplin h?zla ünlü oldu.[8]

?ncülü?ü
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Chaplin 1916'da Mutual Film Corporation film ?irketiyle bir seri komedi yap?m? i?in anla?t?. On sekiz ayl?k süre?te on iki film üretti?i bu d?nemde yapt??? filmler, sineman?n en etkili komedi filmleri aras?nda yerini alm??t?r. Chaplin daha sonra Mutual ile ge?irdi?i d?nemin kariyerindeki en mutlu d?nem oldu?unu s?ylemi?tir.
1918'de Mutual ile anla?malar?n?n sona ermesi üzerine Chaplin kendi film ?irketini kurdu. Sesli film d?neminden sonra kendisinin en büyük filmi kabul edilen 1931 y?l? yap?ml? City Lights (Türk?e: ?ehir I??klar?) filmini yapt?.
Politik dü?üncesi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
Chaplin, filmlerinde her zaman sol g?rü?e sempati duydu?unu hissettirmi?tir. Sessiz filmlerinde "Büyük Depresyon"'a yer vererek The Tramp (serseri) karakteri arac?l???yla, yoksullukla mücadeledeki k?tü y?netim politikalar?na g?ndermeler yapm??t?r. Modern Times (Türk?e: Asri Zamanlar) filminde i??ilerin ve fakir halk?n k?tü durumlar?na dikkat ?ekmi?tir. Büyük Diktat?r filmiyle Nazi Almanyas?n? ?ok sert bi?imde ele?tirmi?tir ve o d?nem ABD resmi olarak Almanya ile hala bar?? i?inde olmas? filmin ABD'de Chaplin'e kar?? karalama kampanyas? ba?lat?lmas?na neden olmu?tur.
Filmlerinde kulland??? teknikler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Chaplin, hayallerinin ve yarat?c?l???n?n sezgisel boyutta dü?ünüp de olu?turdu?u tüm filmlerin sinema dünyas?na yeni heyecanlar katm??t?r. Hi?bir zaman ekran?n tamamen kapanmas?na bir anda izin vermemeyi geli?tirdi. Filmlerinde diyaloglar? yaz?l? olarak farkl? bir ekrana ge?i? yaparak g?steriyordu ancak teknolojik geli?melerden yararlan?p bu i?in de üstesinden gelmeyi ba?ard?.
?lümü
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Chaplin'in sa?lam duru?u 1960'lardan sonra yava? yava? bozulmaya ba?lam??t?. ?leti?im kurulmas? zor bir insana d?nü?mü?tü. Ekim 1977'de Chaplin'in sa?l??? sürekli bak?ma ihtiya? duyacak kadar k?tüle?mi?ti[9] ve art?k tekerlekli sandalye ile hayat?n? devam ettirebiliyordu. Chaplin 1977'nin Noel'inde ?svi?re'de uykusunda ge?irdi?i fel? sonucu ?ldü. 88 ya??ndayd?. 27 Aral?k'ta, vasiyeti do?rultusunda kü?ük ve ?zel bir Anglikan cenaze t?reni yap?ld?.[10] Chaplin, dul e?ine 100 milyon dolardan fazla para b?rakt?.[11]
1 Mart 1978'de naa??, Polonya g??meni Roman Wardas ve Bulgar g??meni Gantscho Ganev adl? iki otomobil tamircisi taraf?ndan fidye istenmek üzere mezar?ndan ??kar?l?p ka??r?ld?. ?svi?re polisi 11 hafta süren yo?un bir ?al??ma sonucunda ikiliyi yakalad? ve Chaplin'in tabutu yak?ndaki Noville k?yündeki bir tarlada g?mülü olarak bulundu. Naa?, tekrar ayn? mezara defnedildi ve benzer bir olay?n ya?anmamas? i?in üzerine kal?n bir beton katman d?küldü.[12][13][14]
Charlie Chaplin Filmleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Kitaplar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- My Life in Pictures (1974)
- My Autobiography (1964)
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Genel
- McCabe, John (1992). Charlie Chaplin (?ngilizce). Robson Books. ISBN 9780860517917.
- ?zel
- ^ "Charlie Chaplin's birthplace". The Shady Old Lady. 10 Kas?m 2007 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ McCabe 1992, s. 1.
- ^ a b c "Down but not out in Victorian London: childhood". BFI (?ngilizce). 20 Eylül 2006. 17 Aral?k 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 29 May?s 2014.
- ^ "Ar?ivlenmi? kopya". 27 Ekim 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 30 Aral?k 2014.
- ^ McCabe 1992, s. 4.
- ^ McCabe 1992, s. 30.
- ^ "Charlie and Mabel". Angelfire.com (?ngilizce). 18 Aral?k 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 29 May?s 2014.
- ^ People & Events+ People & Events, Charlie Chaplin (1889-1977) 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi., PHS, (23 Temmuz 2004)
- ^ Robinson, s. 629.
- ^ Vance 2003, s. 359.
- ^ Hattenstone, Simon (21 Haziran 2021). "'I am very shy. It's amazing I became a movie star': Leslie Caron at 90 on love, art and addiction". The Guardian. 21 Haziran 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ "Ar?ivlenmi? kopya". 14 Kas?m 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2023.
- ^ "Yasser Arafat: 10 Other People Who Have Been Exhumed". BBC. 27 Kas?m 2012. 27 Kas?m 2012 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Kas?m 2012.
- ^ Robinson, ss. 629–631.
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]![]() |
Commons'ta dosyalar |
![]() |
Vikis?z'de al?nt?lar |
- IMDb'de Charlie Chaplin
- Resmi sitesi
- SinemaTürk sayfas? 13 Kas?m 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- 1889 do?umlular
- 1977'de ?lenler
- Charlie Chaplin
- 20. yüzy?lda erkek oyuncular
- ?ngiliz yazarlar
- ?ngiliz sinema oyuncular?
- ?ngiliz film y?netmenleri
- ?ngiliz senaristler
- ?ngiliz komedyenler
- ?ngiliz sessiz film oyuncular?
- ?ngiliz agnostikler
- Amerikal? komedyenler
- Amerikal? sessiz film oyuncular?
- Erasmus ?dülü sahipleri
- Sineman?n ?ncüleri
- Slapstick komedyenleri
- Sessiz film y?netmenleri
- Londra do?umlu erkek oyuncular
- Erkek sessiz film oyuncular?
- En ?yi ?zgün Müzik Akademi ?dülü sahipleri
- ?ngiliz erkek ?ocuk oyuncular
- Akademi Onur ?dülü sahipleri
- New York Film Ele?tirmenleri Birli?i En ?yi Erkek Oyuncu ?dülü sahipleri
- ?svi?re'deki ?ngiliz gurbet?iler
- En ?yi ?zgün Müzik Akademi ?dülü sahibi ?ark? yazarlar?
- BAFTA Akademi Ba?l?l?k ?dülü sahipleri
- Ya?am Boyu Ba?ar? Alt?n Aslan ?dülü sahipleri
- ?ocuk evlili?i